Wat kan onderwijspersoneel helpen hun emoties te reguleren bij (dreigend) escalerend leerlinggedrag in het sbo?

  • Gepubliceerd:

Leraren kunnen verschillende strategieën gebruiken om hun emoties te hanteren. Een emotionele situatie herwaarderen in niet-emotionele termen kan bijvoorbeeld helpen. Leren omgaan met emoties door ze te tonen, is ook effectief. Voorts helpt het als de leraren binnen een school het eens zijn over gewenst leerlinggedrag. Er bestaan verschillende instrumenten en trainingen gericht op het herkennen en vervolgens reguleren van stress en emoties. Over de effectiviteit van deze instrumenten is geen informatie gevonden.

Lesgeven is in zeker opzicht een emotionele aangelegenheid. Het is belangrijk dat leraren  verschillende emoties weten te hanteren, zeker bij leerlingen met escalerend gedrag. Zo kunnen ze het onderwijsproces zo ongestoord mogelijk door laten gaan.

Sociaal en emotioneel competente leraren en ander onderwijspersoneel zijn bepalend voor een positief leerklimaat in de klas. Zij ontwikkelen stabiele relaties met de leerlingen en geven lessen die bijdragen aan hun groei. Daarnaast stellen zij gedragsregels op die de intrinsieke motivatie van leerlingen bevorderen en coachen ze leerlingen in conflictsituaties.

Zelfvertrouwen

Negatieve emoties bij leraren belemmeren hen te ordenen en problemen op te lossen. Negatieve emoties kunnen tevens hun intrinsieke motivatie verminderen. Leraren die hun emoties weten te reguleren, blijken minder vatbaar voor een burn-out. Ook self-efficacy (vertrouwen in eigen kunnen) speelt een rol. Leraren die over minder zelfvertrouwen beschikken, proberen minder snel hun negatieve emoties te verminderen. Het vergroten van self-efficacy kan leraren helpen hun emoties te hanteren.

Strategieën voor emotieregulatie

Er zijn twee hoofdstrategieën van emotieregulatie: (1) cognitieve herwaardering (anders leren denken over potentieel emotievolle gebeurtenissen) en (2) expressieve onderdrukking (op een andere manier reageren op potentieel emotievolle gebeurtenissen). De strategie kan op verschillende momenten worden ingezet: voor school/de les begint, tijdens een emotionele situatie of na school. Zo kunnen leerkrachten goed voorbereid aan de lessen beginnen of situaties luchtiger maken door een grap te maken. De leerkracht kan ook weglopen en tot rust te komen of na school de situatie met partner of vrienden bespreken.

Cognitieve herwaardering als strategie leidt tot minder negatieve emoties en minder emotioneel gedrag, dan het onderdrukken van emoties. Ook handig is te leren gebeurtenissen niet te persoonlijk te nemen en te blijven bedenken dat het om kinderen gaat.

Een ‘emotiedagboek’ kan leraren helpen patronen en situaties te herkennen waarin hun emoties getriggerd worden. Verder is het ook een goed idee als leerkrachten tijdens de emotionele gebeurtenis reflecteren op eigen handelen. Van tevoren bedenken hoe je in de klas wilt reageren, is ook handig. Veel leraren reageren reactief op gedragsverstoringen en komen weinig toe aan proactieve maatregelen. Schoolbrede aanpakken gebaseerd op positieve gedragsinterventies kunnen probleemgedrag bij leerlingen helpen beperken.

Instrumenten

Er bestaan verschillende instrumenten en trainingen die genoemde strategieën inzetten. Zo is er de app Hoofdzaken. Door een aantal keer per dag je emoties te monitoren, kun je ontdekken hoe de context (waar ben je, met wie, wat doe je) invloed heeft op je stemming. En je leert wat je kunt doen om dit positief te veranderen. Een ander voorbeeld is de app What’s up? die beoogt inzicht te geven in je gedachten en hoe deze gedachten je emoties beïnvloeden. Tot slot noemen we Yuno (afgeleid van “You know”) waarbij je een zogenoemd biofeedbacksteentje, Spire, op het lijf draagt. Dit meet ademhalingspatronen en geeft signalen af of je kalm bent, geconcentreerd of stress ervaart. Het helpt je hiervan bewust te worden. We hebben geen onderzoek gevonden naar de effectiviteit van deze trainingen en instrumenten.

Meer weten?

Lees het volledige rapport opgesteld als antwoord op deze vraag, inclusief geraadpleegde bronnen.

  • Er zijn verschillende apps voor emotieregulatie op de markt: What's up?

Dit antwoord is tot stand gekomen met dank aan Sifra van Zijtveld (CAOP) en Ruud van der Aa (Kennismakelaar Kennisrotonde).


Ga je het antwoord gebruiken in het onderwijs?
Wat vind je van de leesbaarheid van het antwoord?

Privacyverklaring

Wij gaan zorgvuldig om met persoonsgegevens. Lees hierover meer in onze privacyverklaring.