Wat zijn effectieve communicatiemethoden om ouders in kwetsbare situaties van leerlingen in het speciaal basisonderwijs bij school te betrekken?

  • Gepubliceerd:

Scholen bevorderen de betrokkenheid van ouders in kwetsbare situaties door de communicatie af te stemmen op hun behoeften aan autonomie, verbondenheid en competentie. Dat kunnen scholen doen door een respectvolle houding te hebben over de betrokkenheid van ouders, interesse te tonen in de thuiscultuur, en heldere verwachtingen uit te spreken. Het helpt daarbij om de communicatie aan te passen aan de taalvaardigheden en intellectuele mogelijkheden van ouders in kwetsbare situaties.

Communicatie
Bron Ground Picture / Shutterstock

Ouderbetrokkenheid heeft te maken met de mate waarin en de kwaliteit waarmee ouders betrokken zijn bij het leerproces van hun kind. Bij ouders in kwetsbare situaties gaat het bijvoorbeeld om vaders en moeders met een migratieachtergrond, onvoldoende kennis van de Nederlandse taal of een licht verstandelijke beperking.

Aandacht voor psychologische behoeften van ouders

In hun communicatiemethoden kunnen scholen ouderbetrokkenheid bevorderen door aandacht te besteden aan drie psychologische behoeften van de ouder: een gevoel van autonomie, verbondenheid en competentie. Belangrijk, omdat ook in het speciaal onderwijs ouderbetrokkenheid de leerontwikkeling van leerlingen bevordert. Daarnaast komt betrokkenheid bij school de relatie tussen ouders en leerkracht, en het schoolklimaat ten goede. Dat werkt positief door op het welbevinden en de sociaal-emotionele ontwikkeling van het kind, en de tevredenheid van ouders.

Autonomie

Ouders moeten de ruimte hebben om (mede) keuzes te kunnen maken. Door de mening en input van ouders in kwetsbare situaties serieus te nemen, verhoogt de school dat gevoel van autonomie. Tweerichtingscommunicatie tussen ouders en school op gelijk niveau is van groot belang. Bijvoorbeeld wanneer de leerkracht en ouders strategieën bespreken om hun kind te stimuleren huiswerk te maken of samen te lezen. Hierbij is cruciaal om ook de autonomie van het kind te respecteren. Een te sterke controle van ouders heeft juist een negatief effect op het presteren van het kind.

Verbondenheid

Interesse in en rekening houden met de achtergrond, wensen, opvoedingsvisie en verwachtingen van ouders heeft een positief effect op ouderbetrokkenheid. Simpele zaken als het kennen van de namen van de ouders en hun kinderen bij oudergesprekken verhoogt het vertrouwen in school.

Om verbondenheid tussen school en ouders te creëren, is het zinvol om een kennismakingsgesprek te voeren. Dit soort gesprekken vindt bij voorkeur bij ouders thuis plaats. Huisbezoeken zijn makkelijker voor ouders die onbekend zijn met school en het onderwijssysteem. Daarnaast verkrijgt de leerkracht door een gezin thuis te bezoeken, meer informatie over de omstandigheden van de leerling.

Competentie

Ouders voelen zich competenter wanneer de school de communicatie aanpast aan hun capaciteiten. Zo begrijpen ouders met een licht verstandelijke beperking informatie beter als de school pictogrammen gebruikt. Andere ouders in kwetsbare situaties voelen zich geholpen als de school belangrijke informatie herhaalt. Verder kan de school in het contact met ouders met een migratieachtergrond tweetalige leerkrachten of tolken inzetten en informatie aanbieden in meerdere talen.

Een andere manier om een gevoel van bekwaamheid bij ouders in kwetsbare situaties te bevorderen, is open uitwisseling van verwachtingen. Vooral bij ouders met een migratieachtergrond zijn zaken als opvoeding en waardeoverdracht van belang. Ouders zien onderwijs en opvoeding als gezamenlijke taken.

Dit antwoord is tot stand gekomen met dank aan Jolene van der Kaap-Deeder (antwoordspecialist) en Marianne Hooijsma (kennismakelaar Kennisrotonde).

Lees het volledige rapport inclusief geraadpleegde bronnen


Ga je het antwoord gebruiken in het onderwijs?
Wat vind je van de leesbaarheid van het antwoord?

Privacyverklaring

Wij gaan zorgvuldig om met persoonsgegevens. Lees hierover meer in onze privacyverklaring.

Gerelateerde vragen

  • Hoe kunnen scholen betrokkenheid van ouders versterken en wat vraagt dit van de leerkrachten?

    Gelijke kansen algemeen | Multiculturaliteit | Ouderbetrokkenheid | po

    Educatief partnerschap biedt een goede insteek om de wederzijdse betrokkenheid van school en ouders te versterken. De school is leidend bij de vormgeving van educatief partnerschap. Voldoende ruimte voor inbreng van de ouders is echter een voorwaarde voor succes. Belangrijk is dat scholen en de leraren positief en onbevooroordeeld staan tegenover de betrokkenheid van ouders. Ook is het goed als zij oog hebben voor cultuurverschillen en verschillen tussen ouders. Zij moeten met die verschillende ouders kunnen communiceren en kritisch kunnen kijken naar hun eigen geschiedenis en rol daarvan in het contact.

    Lees meer

  • Wat weten we over de relatie tussen ouderbetrokkenheid en leerresultaten van leerlingen?

    Gelijke kansen algemeen | Multiculturaliteit | Ouderbetrokkenheid | vo

    Samenwerking tussen ouders en school bestaat in verschillende vormen. Niet alle vormen van ouderbetrokkenheid zijn even effectief. Zo kunnen we meer verwachten van ouderbetrokkenheid thuis (samen lezen,  praten over school) dan van ouderbetrokkenheid op school (ouderparticipatie). Effecten van ouderbetrokkenheid zijn groter naarmate de sociale status van ouders lager is. Daarbij is het wel een voorwaarde dat de school deze ouders als serieuze gesprekspartners ziet. De relatie tussen ouderbetrokkenheid en leerresultaten is complex en is onder meer afhankelijk van de leeftijd en de sociaal-culturele achtergrond van kinderen. Niet alleen feitelijke samenwerking, maar ook de houding en verwachtingen van leraren doen ertoe. Ouders met een laag opleidingsniveau voelen zich meer betrokken dan veel leraren denken.

    Lees meer